ŁĄCZNOŚĆ Z LOTNIKIEM (przechwytywacz, płachty, ewolucje, inne)

Poprawne działanie kawalerii czy artylerii zapewniała sprawna łączność, przeważnie były to tradycyjne kablowe linie telefoniczne, coraz częściej do komunikacji wykorzystywano też nowowprowadzane do WP typy radiostacji. Rzadką, choć dostępną i ćwiczoną w ramach jednostek WP metodą przekazywania informacji była tzn. łączność z lotnikiem polegająca na przekazywaniu lub odbieraniu rozkazów z we współpracy z jednostkami lotnictwa towarzyszącego (najczęściej samoloty Lublin R XIII bądź nieco nowsze RWD 8 lub RWD 14 Czapla. Niniejszy tekst ma przybliżyć główne sposoby funkcjonowania łączności we współpracy z lotnictwem.

Połączone funkcjonowanie lotnictwa i jednostek naziemnych miało szczególne znaczenie w przypadku prowadzenia działań szybkich, zwłaszcza tych prowadzonych w ramach zagonów na teren nieprzyjaciela, kiedy sprawniejsze w marszu jednostki kawalerii odrywały się od większości sił własnych. Duże przestrzenie uniemożliwiające tworzenie stałych sieci telefonicznych jak i wykorzystanie radia narzucały wręcz wykorzystanie samolotu jako sprawnego środka komunikacji.

Do podstawowych atutów samolotu, jako środka łączności zaliczano:
- szybkość przekazywania informacji,
- możliwość jednorazowego przejęcia większej ilości korespondencji,
- wzbogacenie przekazywanych meldunków informacjami przekazywanymi przez załogę samolotu (obserwacja podczas lotu),
- możliwość przekazania informacji w trakcie przemieszczania się jednostki (sztabu),

bolączką były natomiast
- obrona przeciwlotnicza nieprzyjaciela,
- trudność w zlokalizowaniu własnych jednostek,
- awarie maszyn,
- zależność od warunków pogodowych,

CZĘŚĆ I - PRZECHWYTYWACZ MELDUNKÓW

Poza sygnalizacją płachtami, rakietami, bądź komunikacją za pomocą ewolucji powietrznych (zostaną opisane niebawem) możliwe było też przekazywanie wiadomości lotnikowi w ramach tzw. przechwytywania meldunków z powietrza. Nie wymagało to od załogi samolotu konieczności kłopotliwego lądowania w przygodnym terenie – konieczne lądowisko o boku min 300-400 m bez przeszkód terenowych wokół oraz oszczędzało cenny w przekazie informacji czas. W ramach 7 szwadronu łączności funkcjonowały następujące pododdziały mające nawiązywać kontakt z lotnictwem:

- 2 patrole łączności z lotnikiem konne: dowódca/podoficer (pis., koń W), płachtowy (koń W), 2 sygnalistów (2 konie W), 2 koniowodnych (2 konie W);
- 1 patrol łączności z lotnikiem motocyklowy (Chamski): dowódca podoficer (pis.), płachtowy, 2 sygnalistów, 2 kierowców z 2 motocyklami z koszem;

Podstawą funkcjonowania patroli przy przechwytywaniu meldunków było proste urządzenie określane jako przekazywacz składające się z dwóch dwudzielnych tyczek o długości 5 m wyposażonych w specjalne rososzki. Między nimi rozciągnięta była linka, na której zawieszano torebki meldunkowe z naszytą biało-czerwoną szachownicą (3 w patrolu). Dla wskazywania załodze samolotu informacji o umieszczeniu przekazywacza wykładano w linii tyczek odpowiednia płachtę (zdjęcie i schemat). Dodatkowo umieszczano składający się z 3 płacht znak „T”, którego poprzeczka informowała lotnika z którego kierunku wiatru (ułożona przed/za przekazywaczem). Znak można było zastąpić również odpowiednim rękawem (3 szt. w patrolu). Wspomniane wcześniej tyczki przekazywacza rozstawiało się w odległości 20 m, a ich żerdzie łączono u wierzchołków pałąkiem w kształcie rozchylonej litery V. Sam ciężarek z meldunkiem leżał na ziemi, a jego masa wraz z pokrowcem nie powinna przekraczać 1 kg.



Proces pobierania meldunku był równie widowiskowy co niebezpieczny. Kiedy samolot ruchem skrzydeł sygnalizował gotowość do odebrania meldunku sygnalista wykładał ostatnią płachtę w linii płacht, tworząc literę T, wskazującą kierunek nalotu, pod wiatr. Dopiero wtedy samolot obniżał lot do wysokości 10-15 m i ustawiał się pod wiatr. Obserwator samolotu opuszczał ze swojego stanowiska 20 metrową linkę zakończoną czteroramienną kotwiczką o masie 4-5 kg. Kiedy kotwiczka łapała linkę z meldunkiem, obserwator zwijał ją do maszyny. Pobieranie meldunków było tez możliwe za pomocą umieszczonego pod kadłubem, wykonanego z rurek, urządzenia przechwytującego w formie haka (rysunek). Po podjęciu meldunku, samolot zrzucał linkę z pokrowcem.